Dokument-Nr. 577
Schreiber, Christian
an Pius XI.
Bautzen, 19. Dezember 1928
Christiano Schreiber, humillime subscripto Episcopo diocesis Misnensis in Germania ad pedes Sanctitatis Vestrae provoluto liceat Sanctitati Vestrae referre de hodierna relatione inter Statum civilem Saxoniae et Ecclesiam catholicam dioecesis Misnensis
1. exponendo, quomodo res pro tempore se habent, et
2. petendo intructiones, quomodo in casu sit agendum.
1. Gubernium civile status Saxoniae iam ex anno 1922 parat legem, qua auctoritate sua ordinare intendit relationes inter ipsum statum civilem et omnes societates religiosas, quas intra ditionem suam iuridice agnoscit. Inter quas est etiam ecclesia catholica. Finis huius legis est statuendi specialem vigilantiam circa omnes religiones atque condendi normas circa relationem inter ipsas et statum civilem. Patet, quod talis lex omnino excedit competentiam status civilis, in quantum attingit ecclesiam catholicam, exinde etiam normae in tali lege propositae minime conveniunt libertati, quam vindicat sibi ecclesia.
Ex anno 1922 iam quinquies Gubernium mihi propositionem huius legis condendae notificavit, sicuti in relatione dioecesana nuperrime enarravi (in Cap. II. no. 4. pag. 5.). Semper Gubernio
17r
intimavi, talem materiam excedere competentiam
status atque esse omnino necessarium adire Sanctam Sedem pro statuenda conventione inter
Sanctam Sede [sic] et Gubernium Saxoniae. Concordatum tamen Gubernium recusat sub falso
praetextu agi in casu tantummodo de executione constitutionis Germanicae, non vero de quodam
contractu cum Sede Apostolica. Hucusque semper contigit, ut talis lex differreretur.
Protestantici postulant, ut haec lex quam primum statuatur, cum timeant, ne in electionibus
sequentibus deputatorum parlamenti maioritas parlamenti fiat socialistica et comunistica, et
proinde talis lex graviora afferat detrimenta. Ideoque Gubernium intendit, hanc
propositionem quam primum Parlamento Saxonico tradere, ut iam mense Januario statueretur lex
civilis.Fatendum est, quod haec propositio quinquies mihi notificata iam multum est emendata relate ad primum conatum status civilis. Tamen adhuc tum praetenta vigilantia status circa ecclesiam tum normae circa relationem cum statu sunt iuri ecclesiastico omnino contrariae. De hisce propositionibus saepius Rmum et Illmum Dnum Nuntium Apostolicum Msgre Eugenium Pacelli certiorem feci traditis copiis propositionum Gubernii.
Certum est, Gubernium civile Saxoniae hanc legem proxime statuturum esse neglecta omnino auctoritate Sanctae Sedis.
Peto igitur humillime instructionem, quomodo agendum sit
18r
ab Episcopo Misnensi, si proxime discussiones de hac lege
intra Parlamentum Saxoniae incipiant.2. Cum illa materia legis condendae arcte cohaeret alia questio, quam in relatione dioecesana ed. Cap. V. no. 37, pag. 20 breviter exposui, scilicet de commutando modo solvendi obligationes status civilis erga ecclesiam catholicam in Saxonia.
Gubernium civile vi mandati regii anni 1827 praetermissa ulla conventione cum Sancta Sede Apostolica constituit in urbe Dresden pro regimine prioris Vicariatus Apostolici Saxoniae duo tribunalia scilicet Consistorium et Vicariatum. Quibus tribunalibus, quorum competentiam etiam Gubernium ordinavit, amplam domum relinquebat (Dresden, Schloßstr. 32) atque etiam ecclesiam sic dictam aulicam urbis Dresdensis, quae duo aedificia adhuc sunt in dominio status civilis et in usufructu parochiae catholicae primariae Dresdensis. Item Gubernium solvebat e suo aerario salaria pro officialibus horum tribunalium, qui erant ex parte laici iuris civilis periti, ex parte clerici. Cum anno 1921 feliciter redintegrata esset dioecesis Misnensis, his tribunalibus dempta est quaelibet iurisdictio atque iisdem relicta est tantummodo quaedam administratio rerum temporalium. In ipsa erectione dioecesis tamen de hisce tribunalibus conventio cum Statu inita non est, itaque Gubernium hucusque sicut antea illis tribunalibus sedem et salaria relinquebat solvendo annuatim pro illis circa 60000 Marcarum.
19r
Quia nunc vero Gubernium separationem status ab ecclesia
instituere intendit, in quantum id fieri potest iuxta constitutionem Germanicam, in lege de
qua supra etiam abrogatur illud mandatum <regium>2 anni 1827, vigore cuius status se obligavit solvere praestationes
reales et pecuniarias, de quibus supra. Iuxta eandem constitutionem Germanicam tamen
Gubernium agnoscit obligationem etiam in futuro solvendi aequales praestationes sicut
hucusque. Abrogato tamen mandato regio anni 1827 per ipsam legem condendam, quam supra
exposui, hanc obligationem Gubernium noviter ordinare vult per specialem contractum inter
Statum civilem et Episcopum Misnensem ineundum. Gubernio intimavi, quod talem
contractum subscribere mihi non liceret, nisi prius accederet licentia et consensus Sanctae
Sedis, vel saltem Sancta Sedes antea audiretur.Gubernium interea iam cum Protestanticis materiam talis contractus, in quantum attingit sectam lutheranam (Evangelisch-lutherische Landeskirche in Sachen), ordinavit atque in fine mensis praeterlapsi etiam mihi propositionem talis contractus tradidit, quem iam mense Januario a me subscribendum esse Gubernium postulat. Gubernium dicit, nisi contractus cum ecclesia catholica ineatur, timendum esse, ne <aliquod futurum>3 parlamentum illam summam pro illis tribunalibus ecclesiasticis tandem aliquando omnino recuset, quod tamen impossibile erit, si adsit contractus legi-
20r
time initus. Hucusque haec summa a parlamento singulis
annis in ratione annua (Etat) concedenda erat.Gubernium proponit, ut in posterum solvatur ex aerario status annuatim summa 64000 Marcarum pro ecclesia catholica. Praestationes reales (domus et ecclesia aulica) remanent sicut hucusque, cum quaelibet immutatio in hac re paret magnas difficultates. Agitur ergo in contractu in casu ineundo tantummodo de praestationibus pecuniariis status civilis.
Iurisperiti, quos hac de re interpellavi, pro sua conscientia mihi exposuerunt et probaverunt, quod ecclesia catholica ex tali contractu detrimenta non caperet, immo quoad pecunias aliquantulum plus acciperet quam antea et insuper libertatem abrogandi nunc omnino illa tribunalia prioris Vicariatus Saxoniae, etsi status iura illorum qui pro tempore munere officialis in istis tribunalibus funguntur tuetur.
Cum res sit maioris momenti atque dubium moveatur, utrum materia talis contractus excedat competentiam Episcopi, humillime peto instructionem, quomodo agendum sit in casu cum Gubernio Saxonico, quod modum solvendi suas obligationes erga ecclesiam catholicam anno 1827 sponte susceptas nunc mutare vult ineundo contractum inter Statum et Episcopum Misnensem
Sanctitatis Vestrae
humillimus et absequiosissimus [sic] servus
Christianus Schreiber,
Episcopus Misnensis
1↑Hds. vermutlich vom Verfasser gestrichen und
eingefügt.
2↑Hds. vermutlich vom Verfasser
eingefügt.
3↑Hds. vermutlich vo Verfasser
eingefügt.