Dokument-Nr. 6573
Bludau, Augustinus
: Relatio de Seminario dioecesano Warmiensi. Frauenburg, 01. August 1917
1.) Seminarium dioecesanum die 25. m. Novembris 1567 juxta normam Concilii Tridentini erectum et die 4. m. Februarii 1571 a Summo Pontifice constitutum est. Unum est et duo aedificia habet ex adverso sita.
2.) In Seminario tantum alumni dioecesis Warmiensis habitant et ipse loci Ordinarius huic praesidet.
3.) Seminario duae fabricae sunt, una vetus, primitus Missionibus septentrionalibus a Papa Gregorio XIII. destinata, altera nova. Ambae c. 60 alumnos capere possunt. Ab introspectu aliisque servitutibus Seminarium liberum est; horto c. mille passus remoto instructum est, sed non atriis ad spatiandum, qua de causa omnibus legibus valetudinis tuendae non satis respondet.
In nova fabrica alumni adolescentiores habetant [sic].
4.) Domus rusticationis non adest. Ferias alumni in suis familiis agunt.
Spes comparandae domus rusticationis deest.
II. De reditibus, expensis et oneribus.
5.) Ex bonis immobilibus:
| a) ex bono Kossen | 14.500 Mark |
| b) ex duobus jugeris prope Brunsbergam sitis | 28 Mark |
| c) ex bonis Fischau, Grunau, Sommerau | 4.519 Mark |
| d) ex silva Cossensi |
1.165 Mark |
| e) merces pro domo hortensi conducta | 60 Mark3 |
2
| f) ex titulo debiti publici certo | 7.415 Mark4 |
| g) ex titulo debiti publici incerto | 4.884 Mark |
| h) ex censibus | 23.800 Mark |
| i) ex aliis emolumentis fixis Bona immobilia Seminarii juxta praescripta ecclesiastica et publica elocata sunt | 2.599 Mark5 |
| Quidquid superest e reditibus convertitur in sortem. |
7.) Expensae fiunt hae:
| a) in honorarium praepositorum et magistrorum et in famulorum salarium | 8.600 Mark |
| b) in alimenta omnium in Seminario degentium (a. 1913) | 20.196 Mark |
| c) in tributa publica seu vectigalia | 425 Mark |
| d) in conservationem aedificii | 5.800 Mark |
| e) ad bibliothecam supplendam | 1.220 Mark |
| f) ad comparandas res oeconomicas | 3.517 Mark |
| g) in calefactionem et illuminationem | 2.200 Mark |
| h) ad causas ecclesiasticas et pro Seminario parvo | 2.397 Mark6 |
9.) Negative.
10.) -
III. De Personis.
11.) Rector (Regens) est Julius Hennig, quinquaginta tres annos natus, antea Capellanus in cura animarum et deinde in aula Episcopi, tum parochus; prudentia, doctrina, integritate
3
vitae omnino eminet, ita ut alumnis saluberrimum
exhibeat exemplum, quo ipsi ad disciplinas ediscendas et ad virtutes excolendas
ac12.) Rectorem in regimine adjuvat Subregens, Doctor juris can., qui non minus prudentia et doctrina ac morum integritate praestat, ut munus sibi commissum rite valeat obire. Adsint etiam Praefecti contuberniorum ex ipsis alumnis assumpti et hi aequis pollent virtutibus et munere suo naviter perfunguntur.
13.) Magister pietatis - Director spiritualis est Rector aut Subregens; uterque prudentia et pietate spiritualibus tyronum necessitatibus succurrit. Munere Confessariorum funguntur sacerdotes, qui in animarum cura in urbe Brunsberga versantur. Exercitia spiritualia generalia semel iterumque sacerdos ex Ordine Societatis Jesu direxit.
14.) Disciplinas theologiae pastoralis sive practicae Rector et Subregens et unus Professor tradunt.
15.) Non est Praefectus studiorum, sed hoc munere simul perfunguntur Magistri ipsi.
16.) Loco oeconomi patrimonium Seminarii administrant duo Deputati sive Conservatores et Rector dependenter ab Episcopo. Diligentes sunt in adnotandis expensis sive ordinariis sive extraordinariis et in peculiari archivo asservant documenta, notulas, tabulas recepti et expensi aliaque regesta negotiorum gestionem respicientia. Rector, adjuvante Doctore artis medicinae, curat, ut normae hygienicae apprime serventur, ut aedificium opportune reparetur, ut cibus sit sanus, sufficiens et convenienter praeparatus.
17.) ----
4
18.) Adsunt duo Deputati
(Conservatores) pro disciplina et pro re oeconomica a Concilio Tridentino praescripti; et
Ordinarius eorum consilium juxta juris normam requirit.19.) Nunc, si hoc belli vastissimi tempore paucitantum et hoc quidem semestri spatio quinque sunt alumni interni; ante bellum i. e. anno 1914 erant sexaginta, qui numerus par est dioecesis necessitatibus; inter eos non admittuntur qui ad sacros ordines certo non aspirant.
Alumni externi sunt nulli.
Extra dioecesim non sunt alumni instituti neque alumni alterius dioecesis in Seminarium recepti.
20.) Est unus famulus qui adjuvatur a duobus aliis, et duae vel tres famulae; omnes ratione bonorum testimoniorum seliguntur. Rem domesticam regunt duae Moniales, quae assumptae sunt ez [sic] conventu V. V. Sororum S. Catharinae V. M. quaeque inhabitant cum ancillis partem Seminarii separatam.
IV. De pietate et disciplina.
21.) Pietas in Seminario clericali Warmiensi hoc modo excolitur: Omnes alumni Seminarii, et clerici et laici (seminarium clericale8 simul est convictorium pro studiosis nondum clericis9, philosophiae et theologiae studiis in Academia Regia10 incumbentibus) quotidie in capella orationem matutinam et vespertinam, meditationem atque ante prandium coenamque per quadrantem horae lectionem spiritualem persolvunt. Intra prandium et coenam lectio habetur de rebus historicis, hagiographicis, homileticis, socialibus, de missionibus etc. Post coenam visitatio Sanctissimi Sacramenti. Quotidie missam audiunt in capella. Sabbato ante orationem vespertinam Rosarium in
5
capella recitatur. Dominicis et diebus fastivis in ecclesia
parochiali concioni Missae solemni et Vesperis intersunt.Omnes alumni adscripti sunt Apstolatui [sic] orationis in Seminario erecto, et Devotio ss. Cordis Jesu celebratur prima dominica cujuslibet mensis. Diebus dominicis et festivis mensis Maji preces sollemnes in capella fiunt in honorem B. M. V. Novena in honorem S. Spiritus ante festum Pentecostes et recenter Novena pro defunctis tempore Commemorationis omnium fidelium defunctorum habetur.
Alumni clerici ab anno 1912 membra Sodalitatis temperantiae Warmiensis sunt, et complures alumni totali abstinentia alcoholicorum excellunt.
Frequentia Sacramentorum valde laudabilis est. Clerici ex statutis semel per hebdomadem, laici alumni semel per dies quindecim confiteri debent, sed major pars studiosorum libere confitetur more clericorum. Communio frequens et quotidiana secundum Decr. S. C. Concilii, 20. Decembris 1905, in usu est: major pars alumnorum quotidie, omnes sine exceptione pluries per hebdomadem communicant. Exercitia spiritualia quotannis ab omnibus peraguntur, per quinque dies, laudabili disciplina et bono profectu.
22.) Instructis de rebus spiritualibus et de vita ascetica cum pia exhortatione semel per quindecim dies ex passim pro necessitate et utilutate habetur.
23.) Statuta sunt Seminarii propria, data die 24. Junii 1886, quae alumnis in Seminarium intrantibus promulgantur et explicantur, et rite servantur; his adhaeret horarium pro quotidianis alumnorum occupationibus, et Regentis Seminarii est curare, ut hoc adamussim servetur.
6
24.) Bene se gerunt alumni erga Superiores
et inter se; ad officia sua implenda numquam timore et minis, sed amore et suasionibus
adiguntur.25.) Alumni clerici quotannis per horas octo ex professo erudiuntur de verae et christianae urbanitatis legibus, laici alumni passim pro utilitate et necessitate; etiam suadentur, ut praecepta hygienica, vestium et corporis munditiem et quamdam in conversando comitatem cum modestia et gravitate conjunctam jugiter teneant. De his omnibus in statutis Seminarii gravida et solida verba facta sunt, Decreta S. Concilii Tridentini et Episcoporum Warmiensium respicientia.
26. )
27.) Perturbationes et scandala praeterito tempore in Seminario non obveniunt neque his temporibus habentur. Quoad alumnorum correctionem et expulsionem servantur quae a S. Concilio Tridentino et a Summis Pontificibus sunt proscripta.
28.) Quia omnes alumni adolescentiores sunt et aetate aequales - circiter annos 18-25 habent - cautelae non sunt necessariae.
29.) Quamquam normae non sunt praescriptae, parochi alumnis tempore vacationis agunt et Ordinarium et Rectorem certiores reddunt de eorundem agendi ratione.
30.) Si qui cum Ordinarii venia civiles studiorum universitates frequentant, regulae a S. Sede statutae servantur, ut ipsi a perversitate custodiantur et a fide vel ab ecclesiasticae vitae institutis non deflectant.
31.) Alumni hoc atrocissimo bello servitium militare obeuntes a Rectore Seminarii saepenumero per litteras et per libros religiosos iis missos instituuntur, et admonentur,
7
ut honestam
vitam agant. A stipendiis dimissi post debitam ac maturam probationem ad sacros ordines
admittendi sunt.V. De Studiis
Humaniora studia (lingua latina, graeca, hebraeca [sic] ...) per novem annos in Gymnasio persolvuntur.
32.) Uno anno et methodo acroamatica (per acroasin) humaniora studia complentur in Facultate philosophica publica, cui alumni Seminarii primi cursus inscripti sunt, habentur Praelectiones de philosophia (logica, metaphysica, psychologia), de scriptoribus antiquitatis et Romanae et Grecae, de historia universali et Warmiensi, de physice et botanice. Occasio ediscendi perfectius linguam latinam alumnis data est et non omittitur.
33.) Uno anno et idiomate patrio studium philosophiae absolvitur; auctorum textus non sunt in usu. Non quidem philosophia juxta methodum S. Thomae Aquinatis traditur, sed principia ejus non negliguntur.
Exercitationes philosophicas moderatur Professor philosophiae.
34.) Duobus annis et dimidio, idiomate patrio, methodo acroamatica Praelectiones theologicae habentur et absolvuntur. Summa Theologica S. Thomae saepe prae manibus habetur et explicatur. Hae vero disciplinae theologicae traduntur: Encyclopedia, Apologetica, Dogmatica, Theologia moralis, Historia ecclesiastica, historia artis christianae, Exegetice V. et N. Testamenti, jus canonicum, patrologia. Repetitiones et exercitationes theologiae habentur.
35.) Clerici in sacris caeremoniis, in cantu liturgico, et in iis practice instituuntur, quae respiciunt Sacramento-
8
rum administrationem,
praesertim modum audiendi confessiones, Evangelii explanationem et Catechismi traditionem,
visitationem infirmorum, rectam et dignam agendi rationem, praesidendi societatibus et omnia
alia quae sacerdotem scire decet ab initio suscepti ministerii.36.) Alumni a rectore prohibentur a lectione librorum, quae eos a studiis suis distrahere possunt.
37.) Singulis semestribus spatiis examina finalia, quae semestralia vocantur, a Professoribus instituuntur, et finito studiorum cursu examina finalia praeside Episcopo habentur. Praestantiores praemiis donandi non est consuetudo. Nec Seminarium nec Facultas gaudet jure conferendi gradus12 accademicios [sic]. Post susceptum sacrum Presbyteratus ordinem sacerdotes quidam aut Romae aut alibi instituuntur, ut grados obtineant accademicos.
38.) Apud accademiam publicam adsunt aulae cum apparatu necessario ad studium historiae naturalis et cum instrumentis opportunis ad studium physices.
39.) Adest bibliotheca libris instructa sufficientibus tam pro magistris quam pro alumnis.
VI. De sacris Ordinationibus
40.) In promotione alumnorum ad ordines regulae juris canonici et quae a Concilio Tridentino et a Summis Pontificibus de hac re praescripta sunt. Ut constet, qui alumni quoad pietatem, scientiam, vitae integritatem aliaque requisita sacra ordinatione digni sint, testimonia clausa requiruntur a Catecheta Gymnasii quod frequentarunt, a Parocho loci originis eorum, a Professoribus, imprimis autem a Rectore Seminarii. Praeterea eorum, qui ad ordinem Subdiaconatus promoveri volunt,
9
nomina et desiderium publicae in ecclesia proponuntur.
Etiamsi inde impedimenta non obstant, Candidati ante susceptionem singulorum ordinum a
Rectore scrutinio subjiciuntur. Quae omnia examina et scrutinia ab Episcopo recognoscuntur
et dijudicantur.41.) Post tertium et dimidium annum studiorum accademicorum conferuntur tonsura et ordines minores, infra curriculum anni sequentis Subdiaconatus et Diaconatus ordinarie in Ecclesia Cathedrali, interdum scil., si pauci sunt Candidati, in sacello Episcopali; exercitia spiritualia praemittuntur tribus diebus et methodo acroamatica et reflexa. Interstitia stricte servantur ita ut fere omnes clerici suscepti ordinis munia obire possint.
VII. De visitatione Seminarii
42.) Ordinarius, qui Seminarium suum ut pupillam oculi custodit, illudque per annum iterum atque iterum invisit, sedulo vigilat, ut Praepositi et Magistri offitium suum rite impleant, et providet, ut alumni et in virtute et in studiis progrediantur, sive eos docendo atque adhortando, sive corrigendo, sive probando atque laudando.
+ Augustinus Bludau
Episcopus Warniensis
1↑Seitenzählung von den Editoren eingefügt.
2↑Hds. von unbekannter Hand, vermultich vom Verfasser,
gestrichen.
3↑Unterhalb der Zahlenkolonne
hds. vermutlich vom Empfänger eine Linie gezogenen und notiert:
"20.272".
4↑Oberhalb der Zahlenkolonne
hds. vermutlich vom Empfänger notiert:
"20.272".
5↑Unterhalb der Zahlenkolonne
hds. vermutlich vom Empfänger eine Linie gezogenen und notiert:
"58.970".
6↑Unterhalb der Zahlenkolonne
hds. vermutlich vom Empfänger eine Linie gezogenen und
notiert: "44.359".
7↑Hds. von unbekannter Hand, vermutlich vom
Verfasser, gestrichen und eingefügt.
8↑"seminarium clericale" hds. vermutlich vom Empfänger
untestrichen.
9↑"convictorium [...] clericis" hds. vermutlich vom Empfänger
untestrichen.
10↑"Academia Regia" hds. vermutlich vom Empfänger untestrichen.
11↑Hds.
vermutlich vom Verfasser gestrichen und eingefügt.
12↑"nec Facultas [...] gradus" hds. vermutlich vom Empfänger
unterstrichen.